birleşik sözcük ne demek?

Birleşik kelime veya birleşik sözcük, dilde yeni bir kavramı karşılamak amacıyla iki veya daha çok kelimenin kaynaşarak oluşturduğu kelime. Bu söz öbeklerini oluşturan kelimeler ses düşmesi, ses türemesi, sözcük türü kayması veya anlam kayması açısından aralarına ek giremeyecek kadar kalıplaşmıştır.12

Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşmuş ifadeler yeni bir kavramı karşılıyorsa birleşik sözcük olurlar.

Birleşik sözcüklerin yazımı

Birleşik sözcüklerin bir kısmı bitişik, bir kısmı ayrı yazılır.3

Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler

Kelimelerin her ikisi ya da sadece ikincisi anlamını kaybetmişse bu tür birleşik sözcükler bitişik yazılırlar:

  • yalıçapkını
  • kuşburnu
  • tavukgöğsü

"Etmek, eylemek, olmak" gibi yardımcı fiillerle oluşturulan birleşik fiiler, bir ses olayına uğramışsa bitişik yazılır:

  • affetmek
  • kaybolmak
  • hissetmek
  • emretmek

Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır:

  • yapabilmek
  • kaçıvermek
  • bakakalmak
  • yürüyedurmak

Ses düşmesine uğramış birleşik sözcükler bitişik yazılır:

  • kaynana
  • niçin

İki veya daha fazla sözcükten oluşan kişi adları ve soyadları ile yer adları bitişik yazılır.

  • Karaosmanoğlu
  • Eskişehir
  • Beşiktaş

Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler

Kelimelerden her ikisi veya sadece ikincisi anlamını koruyorsa bu tür birleşik sözcükler ayrı yazılır:

  • köpek balığı
  • hamam böceği
  • el sabunu

"Etmek, eylemek, olmak" gibi yardımcı fiillerle oluşturulan birleşik fiiler, bir ses olayına uğramamışsa ayrı yazılır:

  • kabul etmek
  • yok olmak
  • terk etmek
  • fark etmek

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: birleşik sözcük. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

  1. İmlâ Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000

Kategoriler